SPAM — jak rozpoznać fałszywe wiadomości e-mail?

Fałszywe wiadomości e-mail powoli do złudzenia przypominają oficjalne maile od firm. Dlatego, zanim klikniesz link lub odpiszesz, wykonaj prostą weryfikację, która pozwoli Ci odróżnić zwykłe reklamy od prób wyłudzenia danych. To szczególnie ważne, teraz gdy phishing stał się najbardziej popularną metodą cyberataków na użytkowników prywatnych i firmy.

Czym różni się zwykły SPAM od phishingu? Co to jest SPAM?

Zwykły spam to najczęściej niechciane reklamy, newslettery, oferty „promocyjne” albo wiadomości masowo wysyłane przez boty. Są irytujące, ale nieszkodliwe — po prostu zaśmiecają skrzynkę. Phishing natomiast jest dużo groźniejszy. Wiadomość udaje prawdziwą (np. bank, kuriera, platformę zakupową) i próbuje wyłudzić dane logowania, numery kart lub pieniądze. Tutaj celem jest kradzież — nie marketing.

Jak rozpoznać fałszywy e-mail? 5 elementów, które musisz sprawdzić

Zawsze weryfikuj:

domenę przy adresie nadawcy;
poprawność językową maila;
próby wywołania presji;
treść linków przed kliknięciem;
obecność załączników .exe/.zip/.rar/.html — nigdy ich nie pobieraj.

Może Cię zainteresować: Jak bezpiecznie kupować w internecie?

Podejrzany adres nadawcy — jak czytać domeny?

Fałszywy e-mail często ma nadawcę z domeną podobną do prawdziwej, ale często różniącą się albo diametralnie, albo subtelnie, np.:

zamiast @bank.com pojawia się @bank-security.com;
zamiast @poczta.pl pojawia się @poczta-xmlfsg.net.

Na większości poczt przy nazwie nadawcy znajduje się jego pełny adres. Jeśli domena nie należy do firmy, która rzekomo wysyła wiadomość — to oszustwo.

Przeczytaj też: Jak chronić prywatność i zabezpieczyć smartfon przed hakerami?

Błędy językowe i brak polskich znaków — czy to pisał automat?

Wiele oszustw pochodzi zza granicy, gdzie korzysta się z automatycznych tłumaczy. Dlatego w fałszywych wiadomościach często pojawiają się błędy gramatyczne, brak odmiany (np. „witać”), dziwne sformułowania lub brak polskich znaków. Oficjalne instytucje, takie jak banki, operatorzy czy firmy kurierskie dbają o poprawność językową — jeśli tekst wygląda, jakby pisała go maszyna, to prawdopodobnie tak właśnie jest.

Presja czasu i wezwanie Call to Action

Phishing często próbuje wywołać panikę:

„Twoje konto zostanie zablokowane w 24h”;
„Niedopłata 1,12 zł — kliknij, aby uregulować”;
„Twoja paczka została zatrzymana — potwierdź dane”.

Celem jest zmuszenie Cię do szybkiego kliknięcia, zanim pomyślisz. Żadna poważna firma nie grozi blokadą konta w ciągu kilku godzin przez e-mail.

Przeczytaj również: Jak sprawdzić, czy mój telefon jest na podsłuchu?

Niebezpieczne linki — jak sprawdzić, dokąd prowadzą, bez klikania?

Najprostsza metoda: najedź kursorem na link, ale go NIE klikaj. Przeglądarka wyświetli prawdziwy adres w lewym dolnym rogu okna. Zwróć uwagę:

czy domena jest prawidłowa;
czy adres nie ma literówek (np. „paypaI” z dużym „i” zamiast „l”);
czy nie używa nietypowych końcówek (.shop, .xyz).

Prawdziwe firmy zawsze korzystają z oficjalnych domen, np. allegro.pl, mBank.pl, dhl.com. Nigdy nie proszą o potwierdzanie tożsamości przez losowe linki. Jeśli adres jest dziwny, długi, lub po prostu czujesz, że coś jest z nim „nie tak” — usuń wiadomość i zablokuj nadawcę, a także skontaktuj się z oficjalnym supportem danej firmy.

Załączniki w formacie .exe, .zip lub .rar — dlaczego nie wolno ich otwierać?

Załączniki tego typu często zawierają trojany, keyloggery lub ransomware. To wirusy, które infekują komputer, zbierają dane o użytkowniku i śledzą wpisywane hasła. Najbardziej niebezpieczne są pliki z rozszerzeniem:

.exe — programy, które mogą uruchamiać złośliwy kod;
.zip/.rar — spakowane pliki, które mogą ukrywać malware,
.html — często fałszywe strony logowania podszywające się, np. pod bank.

Firmy kurierskie, policja czy urzędy praktycznie nigdy nie wysyłają załączników w tych formatach.

Sprawdź: Czy warto mieć antywirusa na swoim smartfonie? Najlepszy darmowy antywirus na telefon z Androidem

Co zrobić, gdy otrzymasz podejrzaną wiadomość?

Po pierwsze — nie klikaj linków i nie odpisuj. Zgłoś podejrzenie SPAM-u i zreportuj jako phishing (taka opcja jest np. w Gmailu i Outlooku). Jeśli e-mail podszywa się pod bank lub kuriera, a Ty nie masz pewności, czy wiadomość jest prawdziwa — sprawdź oficjalną stronę firmy, wyszukując ją przez Google lub napisz do supportu, czy faktycznie taka wiadomość została wysłana. Jeśli kliknąłeś fałszywy link, jak najszybciej zmień hasło i włącz weryfikację dwuetapową 2FA. Jeśli pobrałeś nieznany plik — wykonaj format urządzenia.

Zobacz: Jak zresetować telefon do ustawień fabrycznych? Na czym polega miękki i twardy reset?

Jak chronić adres e-mail przed wyciekiem i spamem?

Najważniejsze zasady:

używaj silnych haseł — możesz wykorzystać menedżer haseł, pamiętaj, że na każdej stronie powinno być inne hasło;
włącz weryfikację dwuetapową (2FA), przynajmniej poprzez SMS, a najlepiej poprzez authenticator;
często sprawdzaj, czy Twój e-mail nie pojawił się w wyciekach danych, np. Have I Been Pwned.

Im rzadziej udostępniasz swój adres, tym mniej spamu trafia do skrzynki. W sieci najlepiej działa zasada: jeśli coś wygląda podejrzanie, traktuj to, jak zagrożenie. E-mail, który wywiera presję, zawiera link i informację, by działać natychmiast albo prosi o dane — powinien zostać sprawdzony trzy razy.